ในช่วงวันหยุดยาวเยอะ หากใครไม่ได้เดินทางไปต่างจังหวัด วันนี้สวนผักคนเมืองมีร้านอาหารเล็กๆ ในจังหวัดนนทบุรีมาแนะนำ ที่รับรองว่าหากได้ไปเยือนจะต้องอิ่มกาย สบายใจอย่างแน่นอน
เมื่อวันศุกร์ที่ผ่านมา ทางสวนผักมีโอกาสลงไปเยี่ยมสมาชิกโครงการในพื้นที่ไทรน้อย ระหว่างทางกลับพบร้านอาหารเล็กๆ ชื่อว่า สเต็กบางพลู@Little Café บางบัวทอง ซึ่งเป็นร้านคาเฟ่เล็กๆสไตล์ครอบครัว บรรยากาศเรียบง่าย ที่มีแปลงผักออแกนิคซ่อนอยู่ เรามีโอกาสได้คุยกับพี่ดา ที่รับบทเป็นทั้งแม่ครัว บาริสต้า คนปลูกผัก และเจ้าของร้านอาหารแห่งนี้ ร้านอาหารเล็กๆ ชานเมืองในซอยเล็กๆ แถมยังปลูกผักเองอีกด้วย
พี่ดาเล่าให้ฟังว่า “จริงๆแล้ว ปลูกผักมาได้ 6-7 ปี เพราะตัวเองเป็นคนชอบทานผัก ชอบกินสลัดโรลต้องซื้อกินทุกวัน กล่องละ 40 บาท ซึ่งก็มีผักน้อยมาก และเอาจริงๆ ก็ไม่รู้ว่าผักที่กินทุกวันมาจากไหน ก็เลยตัดสินใจเริ่มปลูกผักทานเอง เพราะคิดว่าไม่ต้องไปเสียเงินซื้อเขาทุกวัน อยากกินผักอะไร มากเท่าไหร่ก็ได้ เลยเริ่มลงมือปลูกผักกินเอง ซึ่งตอนที่เริ่มนั้น ใช้การปลูกผักไฮโดรโปนิกส์ เพราะตอนนั้นระบบการเพาะปลูกนี้ได้รับความนิยม ทำอยู่ 6 แปลง ได้ผลผลิตเกินกิน แถมขายได้ ใช้ระบบการปลูกนั้นมาประมาณ 3 ปี แต่สุดท้ายก็เปลี่ยนมาใช้การปลูกผักแบบธรรมชาติ แบบออแกนิค การเพาะปลูกลงดินแทน”
เมื่อถามว่าทำไมถึงตัดสินใจเปลี่ยนระบบการผลิต พี่ดาก็ให้คำตอบสั้นว่า “มันไม่มีอิสระ” เราให้พี่ดาอธิบายขยายความว่า ทำไมถึงรู้สึกว่าไม่อิสระ พี่ดาเสริมว่า “เพราะมันทำให้เราไปไหนไม่ได้ จะเดินทางไปต่างจังหวัด ไปพักผ่อนค้างคืนที่ไหนก็ไม่กล้าไป เพราะระบบทำงานด้วยไฟฟ้า ถ้าเกิดไฟดับขึ้นมา และดับนานๆ ก็จะเกิดปัญหา และมีความเสียหายเกิดขึ้น ซึ่งก็เคยเกิดขึ้นมาแล้วหลายครั้ง มันทำให้เรารู้สึกว่าการปลูกผักเพื่อเป็นอิสระที่ตั้งใจไว้ตั้งแต่ต้น แต่วิธีนี้ทำให้เราไม่มีอิสระ และช่วงหลังก็เริ่มสนใจเรื่องของธรรมชาติ อยากปลูกผักตามแนวทางของธรรมชาติจริงๆ เลยเปลี่ยนมาเพาะปลูกแบบออแกนิค
ซึ่งแปลงผักในพื้นที่เล็กๆ หลังร้านนี้ ก็ให้ผลผลิตเพียงพอกับการปรุงอาหารของร้าน และบางครั้งก็มีเหลือจำหน่ายให้ลูกค้าได้ด้วย จึงสอบถามถึงเทคนิคว่า วางแผนการเพาะปลูกอย่างไร จึงให้มีผักเพียงพอกับการทำอาหารของร้านที่เปิดขายทุกวัน พี่ดาบอกถึงเทคนิคสำคัญ ….
วางแผนการปลูกผักทุกสัปดาห์ไล่เรียงกันไป เพื่อให้เก็บเกี่ยวผักได้ทุกสัปดาห์ จะเห็นว่าในสวนมีแปลงผักทั้งหมด 6 แปลง เราจะลงแปลงปลูกสัปดาห์ละ 1 แปลง อย่างน้อยก็มีผักให้เก็บได้ทุกสัปดาห์ อีก 2 แปลง จะเป็นแปลงหมุนเวียนไว้ในช่วงที่ต้องพักปลง หมักดินใหม่เพื่อให้ดินมีความอุดมสมบูรณ์ มีธาตุอาหารเพียงพอสำหรับการเจริญเติบโตของพืช
เน้นการหมักดิน ปรับปรุงดินให้ดีต่อการปลูกพืช ซึ่งที่นี่จะเน้นปลูกผักอายุสั้น ผักสลัด เคล เพราะจใช้ทำอาหาร จึงเน้นทำดินให้ให้ร่วน โปร่ง ระบายน้ำได้ดีแต่เก็บความชื้นได้ด้วย การปรับปรุงดินแต่ละรอบก็จะสามารถปลูกผักได้ 4-5 ครั้ง หลังจากนั้นจะเริ่มพักแปลงและหมักดินใหม่อีกครั้ง ซึ่งอันนี้ต้องสังเกตอาการของพืชร่วมด้วย
ในแต่ละแปลงจะปลูกผักผสมๆ กัน ต่อให้เป็นผักสลัดเหมือนกัน แต่ก็จะเน้นหลายชนิด หลายสี หลายรูปทรง เพราะช่วยกระจายความเสี่ยง หากมีแมลง ศัตรูพืชเข้าทำลาย ก็จะช่วยไม่ให้ผักเสียหายทั้งหมด
เพาะกล้าเอง เตรียมต้นกล้าให้ดี เพราะด้วยพื้นที่ที่มีน้อย การให้ความสำคัญกับต้นกล้า การเลือกต้นกล้าที่แข็งแรงลงปลูกก็จะช่วยให้ได้ผักที่สมบูรณ์ แข็งแรง
เสริมการปลูกผักยืนต้น ผักที่ปลูกครั้งหนึ่งแล้วเก็บกินได้นาน แต่จะเน้นการปลูกในกระสอบ ในลังโฟม ในภาชนะ ที่สามารถเคลื่อนย้ายไปวางตามจุดว่างๆ ของสวนผักได้ ทำให้เพิ่มพื้นที่เพาะปลูกได้อีกทาง และไม่ต้องเสียเวลาปลูกบ่อยๆ
ต้องช่างสังเกต เรียนรู้ ทดลองอยู่เสมอ เพราะปัจจุบันความเปลี่ยนแปลงของสภาพภูมิอากาศมันเปลี่ยนไปจากเมื่อก่อน ถ้าเมื่อก่อนเดือนนี้อากาศจะเย็น จะสลัดจะเติบโตได้ดี ต้นสวย ต้นใหญ่ แต่ปีนี้อากาศยังไม่เย็น ผักไม่ค่อยสวย
หรือบางทีก็มีปัญหาโรคแมลง ซึ่งปกติไม่เคยเกิดปัญหานี้ อย่างตอนนี้ก็เลยทดลอง 1 แปลง ลองเปลี่ยนมาใช้ลังโฟมปลูกแทน เพราะอยากพิสูจน์ว่าถ้าแมลงอยู่ในดิน การใช้ลังโฟมก็จะทำให้รู้ว่ามันอยู่ที่แปลงไหน จะได้จัดการได้ง่าย รวดเร็ว ไม่ทำลุกลามไปแปลงอื่นจนเสียหายทั้งหมด และอยากทดลองดูด้วยว่า การปลูกในลังโฟมมันจะช่วยควบคุมความชื้น และธาตุอาหารในดินได้ด้วยหรือไม่ ซึ่งเราก็ไม่รู้ว่าจะเป็นเหมือนที่เราคิดไหม จะรู้ได้ก็ต้องทดลอง พิสูจน์หาคำตอบ เพื่อจะรู้ว่าอะไรดี อะไรไม่ดี อะไรเหมาะกับพื้นที่ตรงนี้
พืชผักที่กำลังเติบโต สวยงาม กรอบ สด อร่อย สะท้อนให้เห็นถึงการดูแลเอาใจใส่ของเจ้าของสวน ซึ่งจะใช้เวลาช่วงเช้า ช่วงเย็น และช่วงเวลาที่ไม่มีลูกค้าทำสวน ดูแลสวน มีการวางระบบการบริหารจัดการแปลงที่ดี มีการหมักดิน หมักปุ๋ย ให้อุดมสมบูรณ์ มีธาตุอาหารเพียงพอ
ที่สำคัญคือ การรู้ว่าอะไรที่เหมาะกับพื้นที่ อะไรที่เหมาะกับวิถีชีวิตของคนปลูกก็เลือกให้เหมาะสม ทำแล้วมีความสุข ทำแล้วได้มีอิสระ ก็ให้เลือกแบบนั้น
ใครอยากเห็นของจริง อยากกินผักสดๆ จากสวน แถมได้พูดคุยแลกเปลี่ยนกับพี่ดา ก็เชิญได้ที่
สเต็กบางพลู@Little Cafe บางบัวทอง อยู่ใกล้กับวัดคลองตาคล้าย ถนนบางกรวย-ไทรน้อย ตำบลไทรน้อย อำเภอไทรน้อย จังหวัดนนทบุรี
แม้จะยังไม่พร้อมเป็นผู้ผลิต หรือลงมือเพาะปลูกเองได้ แต่เราก็สามารถเริ่มต้นด้วยการเป็นผู้บริโภคที่เข้าใจ และสนับสนุนระบบเกษตรและอาหารที่ยั่งยืนได้นะคะ
