ชุมชนเฟื่องทอง – ตรอกวิสูตร เป็นชุมชนในพื้นที่เมืองเก่ารัตนโกสินทร์ ถูกสร้างขึ้นมาพร้อมกับถนนเจริญกรุง บ้านเรือนในชุมชนมีลักษณะเฉพาะสำหรับประกอบอาชีพช่างทอง เมื่อเราได้ไปเดินสำรวจชุมชนในปัจจุบัน เราก็ยังเห็นร้านทำทองกระจายอยู่ทั่วชุมชน ตามตรอกซอกซอยลึก ๆ ก็ยังมีร้านทำทองให้เห็น สมกับที่เคยถูกขนานนามว่า “ย่านทำทองรูปพรรณ”
ในชุมชนที่มีคลองผ่ากลางอยู่นี้นั้นอุดมไปด้วยแรงงานจากต่างจังหวัดที่เข้ามาเป็นแรงงานทำทองตั้งแต่อายุยังน้อย และอาศัยอยู่ในชุมชนนี้กันมาอย่างยาวนาน ทำให้ชุมชนนี้เป็นชุมชนเมืองที่คนรู้จักกันหมด
โดยวันที่เราไปชุมชนนั้น เราได้รับเกียรติจากป๋าแล้ม ประธานชุมชนและสมาชิกโครงการสวนผักของชุมชน พาเราเดินสำรวจชุมชนกันจนทั่วชุมชน ในระหว่างทางเราจะสามารถพบกับผักชนิดต่าง ๆ เช่น ผักหอม กะเพรา ใบชะพลู วอเตอร์เคส ตะไคร้ ที่ปลูกในกระถางโดยตั้งอยู่บริเวณหน้าบ้านและบริเวณริมคลองหลอดที่ผ่ากลางชุมชน ให้ผู้คนในชุมชนได้ใช้ประโยชน์ร่วมกัน และเท่าที่เราได้สอบถามคนในชุมชนนั้นนิยมปลูกผักเอาไว้หน้าบ้านอยู่แล้ว เนื่องจากแต่ละคนนั้นมาจากต่างจังหวัด และคิดถึงวิถีชีวิตสมัยยังอยู่บ้านเกิด
เมื่อเราเดินสำรวจชุมชนด้านล่างไปจนหมดแล้ว ป๋าแล้มก็ได้เล่าให้พวกเราฟังถึง “พี่มดแดง” อดีตช่างทองที่ย้ายจากกาญจบุรีเข้ามาเป็นแรงงานในชุมชนนี้ตั้งแต่ยังเด็ก ที่ได้ทำสวนผักขนาดเล็กบนระเบียงของห้องพักมานานกว่า 10 ปีแล้ว เราต้องสารภาพตามตรงว่าหลังจากที่ป๋าแล้มบอกว่าจะพาไปดูสวนผักบนระเบียงห้อง เราก็คิดว่ามันน่าจะมีผักในกระถางอยู่ไม่กี่ชนิด แต่เมื่อเราได้ไปเห็นสวนผักในระเบียงของพี่มดแดง เราถึงกับต้องตกใจ เพราะแปลงผักของพี่มดแดงนั้นถึงจะเล็กแต่มีผักและต้นไม้มากมายหลายชนิดกว่าที่เราคิด มีทั้งผักสวนครัว ไม้ประดับทั้งกินได้และกินไม่ได้ สมุนไพร อีกทั้งยังบำรุงต้นไม้ได้ดูแข็งแรงสมบูรณ์ เช่น อัญชันดอกใหญ่ ๆ สีสันสดใส กะเพราใบใหญ่กลิ่นหอม ผักชีฝรั่ง โหระพา ใบชะพลู ตำลึง พริก ว่านหางจระเข้ และชวนชม
นอกจากแปลงผักขนาดเล็ก ๆ บนระเบียงจะสามารถปลูกผักได้หลากหลายชนิดแล้ว พี่มดแดงยังบอกเราอีกว่าแกจะเปลี่ยนผักกับต้นไม้ที่ปลูกไปเรื่อย ๆ ตามราคาในตลาด เช่น แกบอกว่าถ้าช่วงไหนพริกจะแพง แกก็จะปลูกรอไว้ก่อน หรือเปลี่ยนไปตามเมนูที่อยากกินในช่วงนี้เช่นเหมือนตอนนี้เแกอยากกินแกงใบชะพลูใส่หมูสามชั้น แกก็จะปลูกใบชะพลูรอไว้ทำกินเอง แกบอกว่ามันชุ่มชื่นหัวใจเวลาได้กินผักที่ปลูกเอง แถมยังสบายใจว่าปลอดสารพิษ เพราะแกบำรุงดินและทำน้ำหมักด้วยตนเอง โดยวัตถุดิบในการบำรุงดินและทำน้ำหมักของแก ก็มาจากของเหลือในห้องครัวเป็นหลัก เช่น น้ำซาวข้าว เศษอาหารเหลือจากครัว เปลือกไข่ โดยสิ่งที่แกจะไม่ทิ้งเด็ดขาดจากในครัวของแกก็คือ น้ำซาวข้าว เพราะว่าแกใช้น้ำซาวข้าวทั้งรดน้ำแทนน้ำประปา และยังใช้เป็นส่วนผสมน้ำหมักบำรุงดอกอัญชันของแกอีกด้วย พี่มดแดงบอกว่าแกพยายามใช้ของเหลือทุกอย่างให้มีคุณค่าที่สุด
พี่มดแดงยังบอกอีกว่า แกนั้นดีใจเสมอ เวลาที่มีคนใช้ประโยชน์จากสวนผักเล็ก ๆ ของแก เช่นคนบนหอพักเดียวกันอยากทำอาหารง่าย ๆ จำเช่นพวกผัดกะเพรา ต้มจืดตำลึง กินตอนดึก ๆ ก็ได้ใช้ประโยชน์จากแปลงผักนี้อยู่เสมอ หรือคนที่โดนมีดบาดก็ได้ใช้ประโยชน์จากว่านหางจระเข้ ดอกอัญชันของแกก็เอาไปตากแห้งแล้วแจกจ่ายให้คนในชุมชนเอาไปต้มกินเป็นยา ดังนั้นแกก็เป็นอีกคนในชุมชนที่อยากให้ชุมชนมีพื้นที่ผลิตอาหารเป็นของตัวเอง ใครอยากกินอะไรก็สามารถปลูกกินเองได้ เดินไปตรงไหนก็มีผักปลอดสารให้กิน
โดยชุมชนเฟื่องทอง – ตรอกวิสูตร นั้นต้องการสร้างพื้นที่ผลิตอาหารทั้งบริเวณส่วนกลางของชุมชนในรูปแบบสวนผักแนวตั้ง และพื้นที่บ้านของสมาชิกชุมชนที่สนใจในการปลูกผัก โดยมีจุดประสงค์ในการลดค่าใช้จ่ายของคนในชุมชน และสร้างความมั่นทางอาหารให้กับชุมชน ให้ได้เหมือนกับที่พี่มดแดงได้คิดเอาไว้ และพวกเขายังคาดหวังว่ามันจะกลายเป็นแหล่งท่องเที่ยวใหม่ในย่านถนนเจริญกรุงอีกด้วย ชุมชนเฟื่องทอง – ตรอกวิสูตร จึงเข้าร่วมโครงการกับสวนผักคนเมืองในปีนี้ด้วย
แล้วเราจะมาอัพเดตให้ฟังนะคะ
#เรื่องเล่านักปลูกเมืองปลูกชีวิต
