ชวนกันเรียนนอกห้อง

หลังจากที่บางโรงเรียนก็เริ่มเรียนออนไลน์กันไปบ้างแล้ว ตอนนี้หลายโรงเรียนก็เปิดเทอม ให้นักเรียนกลับเข้าสู่ห้องเรียนอีกครั้ง แต่ด้วยสถานการณ์โควิด 19 ที่ยังไม่อาจวางใจได้ เชื่อว่าแต่ละโรงเรียนต่างก็มีมาตรการการป้องกันเตรียมพร้อมไว้มากมาย อย่างไรก็ตาม สิ่งที่ไม่ควรละเลยไปก็คือ นอกจากการเรียนรู้ตามตำราในห้องเรียน พร้อมด้วยการเว้นระยะห่างแล้ว เด็กๆต่างก็มีความปรารถนา และอาจกล่าวได้ว่ามีความจำเป็นที่จะต้องออกมาใช้ชีวิตกลางแจ้ง ได้เล่น และเรียนรู้ท่ามกลางธรรมชาติด้วยเช่นกัน เพราะการใช้ชีวิตท่ามกลางธรรมชาตินี้ ไม่เพียงส่งผลต่อสุขภาพกายใจเท่านั้น แต่ยังส่งผลต่อสมอง และพัฒนาการในการเรียนรู้ของเด็กๆได้มากมายทีเดียว

ในต่างประเทศ อย่างเดนมาร์ก สกอตแลนด์ ไอร์แลนด์ รวมถึงบางรัฐในสหรัฐอเมริกา มีหลายโรงเรียนรับมือกับสถานการณ์โควิด 19 ที่เกิดขึ้น ด้วยการให้ความสำคัญในการปรับเปลี่ยนจากการเรียนรู้ในห้อง เป็นการเรียนรู้นอกห้องเรียนให้ได้มากที่สุดเท่าที่จะทำได้ โดยการเรียนรู้นอกห้อง สามารถเกิดขึ้นได้โดยไม่ต้องลงทุนอะไรมากมาย อาจจะเป็นท่อนไม้ ท่อนซุง กองฟาง ให้เด็กๆได้นั่งเรียน หรืออาจจะใช้พื้นที่ธรรมชาติอย่างกลางสนามหญ้า ใต้ต้นไม้ หรือในสวนผัก เป็นพื้นที่เรียนรู้ ก็ได้ ซึ่งเขาบอกว่าการเรียนรู้นอกห้องเช่นนี้ เด็กๆสามารถที่จะมีพื้นที่ในการเว้นระยะห่างได้ดีขึ้น อีกทั้งบรรยากาศโดยรอบยังมีความโปร่ง มีอากาศที่บริสุทธิ์ ช่วยลดความเสี่ยงในการติดเชื้อลงได้อย่างดี โดยเฉพาะเมื่อเทียบกับโรงเรียนที่เด็กๆต้องนั่งเรียนกันอยู่ในห้องแอร์

ความจริง หากย้อนกลับไปดูประวัติศาสตร์ในช่วงสงครามโลกครั้งที่ 2 ที่เกิดวัณโรคระบาด หลายโรงเรียนในยุโรปก็ย้ายโต๊ะเรียนออกมานั่งเรียนกันกลางแจ้งจำนวนไม่น้อยเลยทีเดียว

ที่น่าสนใจคือ การออกมาเรียนรู้นอกห้อง ยังมีส่วนช่วยให้เด็กๆมีโอกาสได้สัมผัสกับธรรมชาติรอบตัวได้มากขึ้นด้วย ถามว่าสัมผัสกับธรรมชาติ มีความสำคัญกับเด็กๆยังไง ก็มีงานวิจัยที่พบว่า ปัจจุบันมีเด็กจำนวนมากที่เข้าข่ายการเป็นโรคขาดธรรมชาติ เนื่องจากเด็กส่วนใหญ่ใช้ชีวิตอยู่กับมือถือ และเทคโนโลยีเป็นเวลานาน ยิ่งโลกเปลี่ยนไป ทั้งเรียนก็อยู่ที่หน้าจอ เวลาเล่นก็เล่นเกมส์อยู่แต่หน้าจอเหมือนกัน จนแทบจะไม่สนใจสิ่งรอบตัว อาการที่มักพบได้บ่อยๆ ก็คือเด็กมักจะมีอารมณ์ฉุนเฉียว ใจร้อน สมาธิสั้น บางคนมีอาการซึมเศร้า รู้สึกวิตกกังวล และเครียดง่าย

ในทางกลับกัน หากเด็กมีโอกาสได้อยู่ท่ามกลางธรรมชาติ เช่นได้นั่งเรียนท่ามกลางธรรมชาติ มีโอกาสได้วิ่งเล่น ปีนป่าย สำรวจธรรมชาติอย่างอิสระบ้าง ก็จะมีส่วนช่วยให้เด็กมีความมั่นคง มีสมาธิ มีความมั่นใจในตัวเองมากขึ้น อีกทั้งยังมีพฤติกรรมการแสดงออกที่เป็นไปในทางบวก มีความสนใจใคร่รู้ รู้จักสังเกต กล้าคิด กล้าถาม กล้าลอง อีกทั้งยังพบว่า เด็กที่อยู่กับธรรมชาติยังมีความเห็นอกเห็นใจผู้อื่นมากขึ้นด้วย

ที่น่าสนใจคือ มีการศึกษาวิจัยหลายชนิด ที่พบว่า การเรียนรู้นอกห้องเรียน ที่สนับสนุนให้เด็กได้มีการเคลื่อนไหว ได้ทำกิจกรรมต่างๆ ที่ได้ใช้แขน ใช้ขา ในการลงมือทำ เช่น การขุดดิน การหมอบสำรวจชีวิตแมลง ล้วนเป็นสิ่งที่ส่งผลเกี่ยวโยงกับการทำงานสมอง และส่วนทำให้สมองมีความสามารถในการเรียนรู้ จดจำ อีกทั้งยังเพิ่มพูนทักษะในการอ่าน และการเขียนได้อย่างดีด้วย เรียกว่าใช่ว่าการเรียนรู้แต่ในตำรา บนหน้าจอจะทำให้เด็กเก่งขึ้น แต่การเปิดโอกาสได้เด็กได้เรียนรู้ท่ามกลางธรรมชาติก็มีส่วนช่วยทำให้เด็กมีการเรียนที่ได้ขึ้นได้เช่นกัน แถมยังเป็นการเก่งขึ้นทั้งด้านทักษะทางสมอง และมีวุฒิภาวะทางอารมณ์ที่ดี ซึ่งจะมีส่วนช่วยให้เขาสามารถมีชีวิตอยู่อย่างมีความสุขท่ามกลางความเปลี่ยนแปลง และความแตกต่างหลากหลายที่เกิดขึ้นได้นั่นเอง

อย่างไรก็ตาม การเรียนรู้นอกห้องเรียนจะเกิดขึ้นได้ดี ก็เมื่อผู้ใหญ่อย่างเราๆ เปิดโอกาส และเปิดพื้นที่ให้เด็กๆได้มีอิสระในการเรียนรู้ ในการสำรวจ ในการตั้งคำถาม อย่างเป็นตัวของตัวเองด้วยเช่นกัน

มาถึงตรงนี้ หลายโรงเรียน โดยเฉพาะโรงเรียนในเมือง ก็อาจจะมีบอกว่าตัวเองมีข้อจำกัดด้วยพื้นที่ แต่ก็อยากบอกว่า ความจริงเราก็สามารถสร้างพื้นที่การเรียนรู้ที่เป็นธรรมชาตินอกห้องเรียนกันได้ง่ายๆ โดยไม่จำเป็นต้องมีพื้นที่ใหญ่โตมากมายนัก และก็เชื่อว่าพื้นที่ที่เป็นมุมสวนผักเล็กๆ อาจจะเป็นสวนผักในกระถาง ในกระบะ จะปลูกบนระเบียง หรือปลูกแบบลอยฟ้า ต่างก็มีส่วนช่วยเปิดโอกาสให้เด็กๆได้ออกมาจากห้องเรียนมาสัมผัสเรียนรู้กับธรรมชาติได้เช่นกัน