การระบาด Covid-19 ได้ทราบผลกระทบไปทั่วโลก สถานที่หลายแห่งไม่ว่าจะเป็นโรงเรียน มหาวิทยาลัย สถานบันเทิง ศูนย์การประชุม ตลาดสดได้ถูกสั่งปิด วงจรการผลิตและการกระจายสินค้าจากท้องถิ่น ไปสู่ร้านอาหาร ตลาดและชุมชนเมืองจึงได้รับผลกระทบโดยตรง คนเมืองส่วนใหญ่ต้องกักตัวอยู่แต่ในบ้าน และ ไม่กล้าออกมาจับจ่ายซื้อของได้ตามปกติ ตลาดในชุมชนอย่าง Indy Winter Farmers Market ถูกสั่งปิดอย่างไม่มีกำหนด
อย่างไรก็ตาม แม้ว่าตลาดผู้ผลิตในชุมชนจะถูกปิดเพื่อระงับการกระจายตัวของไวรัส แต่คนเมืองก็ยังคงต้องการที่จะกินผักและผลไม้สด โปรตีนจากสัตว์เช่นเนื้อและไข่ ผลิตภัณฑ์นม ผลิตภัณฑ์อาหารเสริมและยังรวมถึงดอกไม้และต้นกล้าผักต่างๆ เช่นกัน ดังนั้น นักปลูกหรือผู้ผลิตจำเป็นต้องปรับแผนใหม่เพื่อให้คนเมืองเข้าถึงแหล่งอาหารให้ได้มากที่สุด อาทิเช่น
- การเปลี่ยนรูปแบบธุรกิจ (business model)
- ตอบสนองความต้องการของลูกค้า
- เข้าถึงฐานลูกค้าโดยไม่เพิ่มความเสี่ยงต่อการสัมผัสกับ Covid-19
- พยายามสร้างรายได้ในช่วงเวลาที่ยากลำบากนี้
พฤติกรรมการบริโภคของคนเมืองที่เปลี่ยนไปในภาวะวิกฤต
การระบาดของ Covid-19 ส่งผลทำให้คนเมืองออกมาจับจ่ายน้อยลงกว่าปกติ การออกมากินข้าวตามร้านอาหารก็ลดลงเช่นกัน คนเมืองจึงหันมากักตุนสินค้ากลุ่มอายุเก็บนาน ไม่ว่าจะเป็นข้าวสาร อาหารแห้ง อาหารกระป๋อง อาหารแช่แข็ง และบะหมี่กึ่งสำเร็จรูป เป็นต้น และทำอาหารทานเองในบ้านและสนใจบริโภคสมุนไพรที่มีฤทธิ์บำรุงระบบทางเดินหายใจ อย่างเช่น ฟ้าทะลายโจร ขิง ข่า กระชาย กันมากขึ้น
การค้าขายออนไลน์
เมื่อผู้คนจำนวนมากเลือกที่จะอยู่บ้านแทนที่จะออกไปหาซื้อสินค้าตามหน้าร้าน จากวิกฤตดังกล่าว ทำให้ยอดสั่งสินค้าออนไลน์ในประเทศไทยสูงขึ้นถึง 80% จากพฤติกรรมการบริโภคที่เปลี่ยนไป นักปลูกสามารถใช้ประโยชน์จากการขายของออนไลน์ที่ให้คนเมืองสามารถซื้อสินค้าจากบ้านของพวกเขา และตรวจสอบให้แน่ใจว่าคุณมีแบบฟอร์มสำหรับการตั้งค่าการชำระเงินแล้วสำรวจยอดขายออนไลน์ อาทิเช่น
- Google sheet หรือแบบฟอร์มสั่งซื้อสินค้าจากซอฟต์แวร์ออนไลน์อื่นๆ
- การขายผ่าน Facebook หรือ Instagram
- การเปิดเว็บเพจด้วยแบบฟอร์มการสั่งซื้อของคุณ
- การเริ่มต้นการตลาดระบบสมาชิก (CSA)
ในรัฐอินเดียนา มีแพลตฟอร์มการขายออนไลน์ที่มีอยู่เพื่อช่วยให้คุณเชื่อมต่อกับลูกค้าได้ง่ายขึ้นจัดการคำสั่งซื้อและประสานงานสถานที่จัดส่ง อย่างไรก็ตามพวกเขาให้บริการผู้ผลิตในพื้นที่เขตเมืองของรัฐเป็นหลัก อย่างเช่น Market Wagon ซึ่งเป็นตลาดร้านขายของชำ และ เกษตรกรออนไลน์ที่จำหน่ายสินค้าที่ผลิตในท้องถิ่นหลายรายการ รวมถึงเนื้อสัตว์ ผักผลไม้ และผลิตภัณฑ์แปรรูปจากศูนย์กลางของผู้ผลิตท้องถิ่นทั่วเมือง ระบบการจัดส่งของตลาดแห่งนี้สามารถเข้าถึงชุมชนได้หลายแห่ง ผู้ผลิตสามารถลงทะเบียนเป็นผู้ขายเพื่อขายในตลาดแห่งนี้ได้
การเปลี่ยนไปใช้การขายออนไลน์อาจไม่ใช่เรื่องง่ายและไม่มีกฎที่ยากหรือรวดเร็วเกี่ยวกับการทำงานและสิ่งที่ไม่ อย่างไรก็ตามยอดขายออนไลน์สามารถช่วยให้คุณติดต่อกับลูกค้าเดิมและอาจได้ลูกค้าใหม่ ๆ และส่งมอบผลิตภัณฑ์ฟาร์มของคุณอย่างปลอดภัยตรงเวลาและให้ผลกำไรต่อไป
การตลาดระบบสมาชิก (CSA)
เมื่อคุณปรับตัวเข้ากับการปิดตลาดของ ระบบ CSA : Community Support Agriculture (ที่ยุโรปและอเมริกา เรียกว่า ระบบ Box) ซึ่งที่มีข้อตกลงที่ผูกพันซึ่งกันและกัน โดยที่ ฟาร์มผลิตอาหารเลี้ยงคนเมือง คนเมืองเองก็สนับสนุนฟาร์มเช่นกัน โดยร่วมรับทั้งความเสี่ยงที่แฝงอยู่และแบ่งปันผลผลิตที่ได้
“ตะกร้าปันผัก” เป็นโครงการที่ดำเนินการในระบบสมาชิก CSA หรือ Community supported agriculture โดยครัว HealthMe ที่ริเริ่มโดยบ้านสวนเรียนรู้ Organic way ซึ่งเป็นระบบการซื้อขายที่ชุมชนผู้บริโภค ให้การสนับสนุนเกื้อกูลเกษตรกรหรือผู้ผลิต ให้สามารถดำรงอยู่ได้อย่างมั่นคง เป็นแหล่งผลิตอาหารที่ดีมีคุณภาพ คำนึงถึงสิ่งแวดล้อม โดยร่วมเป็นสมาชิกชำระเงินล่วงหน้า รับผัก ผลไม้ และผลิตภัณฑ์ทางการเกษตรไร้สารพิษ ที่ผลิตตามฤดูกาลอย่างสม่ำเสมอทุกสัปดาห์ ในช่วงระยะเวลาที่กำหนด เพื่อสร้างความมั่นใจและช่วยให้เกษตรกรวางแผนการเพาะปลูกได้อย่างมีประสิทธิภาพ
สิ่งหนึ่งที่เป็นจุดแข็งของ “ตะกร้าปันผัก” คือ การจัดกิจกรรมให้คนเมือง (ผู้บริโภค) ได้ทำความรู้จัก แลกเปลี่ยนกับผู้ผลิต ทั้งในแง่ของความต้องการของลูกค้า การบริโภคผักและผลไม้ตามฤดูกาล รวมไปถึงสภาพปัญหาที่พบในกระบวนการผลิต ทำให้ผู้บริโภคทราบปัญหาหรือความเสี่ยงที่เกษตรกรพบเจอในระหว่างการผลิต และช่วยสร้างขวัญกำลังใจให้แก่ผู้ผลิต และตระหนักถึงคุณค่าของการทำเกษตรกรอินทรีย์ ไม่ว่าจะทำเกษตรในระบบ PGS หรือในตามมาตราฐานเกษตรอินทรีย์
“สิ่งที่ทำไม่สูญเปล่า มีคนกินของที่เราทำ แม้ว่าผักจะไม่สวยเท่ากับผักตลาด แต่ก็ปลอดภัย รู้สึกว่าตัวเรามีคุณค่า เป็นคนทำอาหารให้เขากิน” เกษรา เงินรัตน์ เกษตรกรที่กล่าวในงานตลาดจิตสำนึกใหม่ ผ่านตะกร้าปันผัก คือ ช่องทางตลาด ที่คนกินรับรู้ถึงความใส่ใจของคนปลูก ตระหนักถึงความเป็น ธรรมที่สัมพันธ์ไปกับต้นทุน พร้อมยอมรับผลิตผลที่เติบโตตามฤดูกาล ประโยชน์ของการตลาดระบบสมาชิก (CSA) สามารถสรุปเป็นข้อๆ ได้ดังนี้
ในมุมของผู้ผลิต (producer)
- ใช้เวลาในการทำการตลาดอาหารในช่วงปีแรก
- รับเงินในช่วงต้นฤดูกาลซึ่งจะช่วยให้ฟาร์มมีเงินสดหมุนเวียนอย่างเพียงพอ
- มีโอกาสทำความรู้จักกับคนเมืองที่กินอาหารที่ผู้ผลิตปลูกเอง
ในมุมของผู้บริโภค (consumer)
- ได้ทานอาหารสดใหม่พร้อมรสชาติและวิตามินทั้งหมด
- สัมผัสกับผักใหม่และวิธีการทำอาหารใหม่ๆ ตามฤดูกาลผลิต
- มีโอกาสไปเยี่ยมชมฟาร์มอย่างน้อยหนึ่งครั้งต่อฤดูกาลผลิต
- พบว่าเด็กมักชอบอาหารจากฟาร์ม “ของพวกเขา” แม้แต่ผักที่พวกเขาไม่เคยรู้จักมาก่อน
- พัฒนาความสัมพันธ์กับผู้ผลิตอาหารและเรียนรู้เพิ่มเติมเกี่ยวกับวิธีการเพาะปลูก
References
- https://www.purdue.edu/newsroom/releases/2020/Q1/a-guide-for-local-producers-to-navigate-the-covid-19-outbreak.html
- https://www.healthmedelivery.com/%e0%b8%95%e0%b8%b0%e0%b8%81%e0%b8%a3%e0%b9%89%e0%b8%b2%e0%b8%9b%e0%b8%b1%e0%b8%99%e0%b8%9c%e0%b8%b1%e0%b8%81/
- https://mgronline.com/cyberbiz/detail/9630000027198
- https://www.localharvest.org/csa/
- https://www.bbc.com/news/world-asia-china-51217455
- https://www.nst.com.my/news/nation/2020/03/575471/covid-19-surge-demand-online-food-delivery-business