กลับมาต่อกันนะคะ กับ “เทคนิคจุลินทรีย์และน้ำหมัก” ความรู้ที่นำมาฝากจากคอร์สอบรมพิเศษ “เกษตรเมืองเชิงนิเวศ ตอน เปิดโลกจุลินทรีย์” จากศูนย์เรียนรู้เกษตรในเมืองบ้านเจ้าชายผัก ที่จัดขึ้นเพื่อระดมทุนสนับสนุนมอบให้กับมูลนิธิเกษตรกรรมยั่งยืน (ประเทศไทย) เพื่อนำไปสร้างพื้นที่เรียนรู้เพื่อความมั่นคงอาหาร วันนี้เราจะมาต่อกันที่สูตรน้ำหมักสูตรที่ 5-9 เราจะนำสูตรน้ำหมักทั้ง 5 สูตรมาแบ่งปันกันให้หมดเปลือกกันไปเลย!
สูตร#5 : น้ำหมักซาวข้าว (เซรั่มแบคทีเรียกรดแลคติก)
คุณประโยชน์: ช่วยให้พืชขยายขนาด ใบเขียวอวบ
ส่วนผสม:
- น้ำซาวข้าวหมัก 3 วัน
- นมสดจืดแบบธรรมดา
* สามารถใช้นมที่เพิ่งหมดอายุวันสองวันได้
** นมบูดก็สามารถนำมาใช้ได้ แต่กลิ่นน้ำหมักที่ได้จะเหม็นเน่ามาก
วิธีทำ:
- เทน้ำซาวข้าวและนมสดรวมกันในขวด ในอัตราส่วนได้ตั้งแต่ 10:1 จนถึง 1:1
- ปิดฝา เขย่าขวดให้ทั้งสองส่วนผสมรวมกัน แล้วตั้งทิ้งไว้
- รอจนน้ำหมักแยกชั้นเป็น 3 ชั้น จึงนำมาใช้ได้ (โดยชั้นก้นขวดจะเป็นลิ่มนม ตรงกลางจะเป็นน้ำหางนมใสๆ และชั้นบนสุดจะเป็นตะกอนชีส)
* กลิ่นน้ำหมักที่ได้จะค่อนข้างมีกลิ่นบูดนิดๆ
** ถ้าเก็บไว้นาน น้ำหางนมจะกลายเป็นสีเหลือง และกลิ่นก็จะบูดเน่าขึ้นเรื่อยๆ
วิธีใช้:
- เมื่อแยกชั้นปุ๊บก็สามารถนำมาใช้ได้เลย (ยิ่งอัตราส่วนนมสดมาก ก็จะยิ่งแยกชั้นช้า)
- กรองเอากากออก นำไปผสมน้ำในอัตราส่วน 1:500-1000 (น้ำหมัก 1 ช้อนโต๊ะ ต่อ น้ำ 5-10 ลิตร)
- สามารถใช้รดผักที่แปลงดิน หรือจะฉีดพ่นทางใบก็ได้
* ข้อควรระวัง: หากใช้มากเกินไปจะทำให้ผลใหญ่ อวบน้ำ แต่รสชาติจะหวานน้อย จึงเหมาะใช้รดพืชผลที่ทานรสชาติเปรี้ยว อย่าง มะนาว เป็นต้น
สูตร#6 : น้ำหมักจากปลา/หอย (กรดอะมิโนจากปลาหมัก)
คุณประโยชน์: ช่วยขยายขนาดใบและผล
ส่วนผสม:
- ปลาตัวเล็กๆ 1 ส่วน
- น้ำตาลทรายแดง 1 ส่วน
วิธีทำ:
- ใส่ปลาตัวเล็กๆ สลับกับน้ำตาลทรายแดง โดยใส่ปลาลงไปก่อน และโรยน้ำตาลทรายแดงระหว่างชั้น
- ใส่จนเหลือที่ว่างประมาณ 1 ใน 4 หรือ 5 ของภาชนะ
- เขย่าภาชนะเล็กน้อย เพื่อให้ปลากับน้ำตาลคลุกกัน
- โรยน้ำตาลทรายแดงปิดเป็นชั้นสุดท้าย แล้วปิดฝาให้สนิท
- รอทิ้งไว้ประมาณ 1 เดือน จนได้น้ำหมักจากปลา จึงนำมาใช้ได้
วิธีใช้:
- ผสมน้ำเจือจาง 500-1000 เท่า แล้วนำไปรดผักที่แปลงดิน
* ข้อควรระวัง: ถ้าใช้มากเกินไป ผลจะอวบเกิน และแมลงก็จะมาเยอะ เพราะแมลงจะหาพืชที่ผลอวบน้ำเพื่อวางไข่
สูตร#7 : น้ำหมักแคลเซียมจากเปลือกไข่
คุณประโยชน์: ช่วยให้พืชติดดอก ติดผล และช่วยให้ก้นผักกินผลไม่ดำ เช่น มะเขือ
ส่วนผสม:
- น้ำซาวข้าวหมัก หรือ น้ำส้มสายชูหมัก 10 ส่วน
- เปลือกไข่ตากแห้ง หรือเผาไฟ (เพื่อให้สามารถเก็บได้นาน ไม่เน่า) 1 ส่วน
วิธีทำ:
- นำเปลือกไข่ตากแดดให้แห้งหรือเผาไฟ แล้วบี้ให้เป็นชิ้นเล็กๆ แต่ไม่ผง
- เทน้ำซาวข้าวหรือน้ำส้มสายชูลงในภาชนะแบบมีฝาปิด
- โรยเปลือกไข่ที่บี้ละเอียดแล้วลงไปช้าๆ ให้ทั่วทั้งภาชนะ
- ปิดฝาภาชนะ แล้วหมักทิ้งไว้
- สังเกตเปลือกไข่ที่กำลังทำปฏิกิริยากับส่วนผสมน้ำที่เราใช้ เมื่อปฏิกิริยาสงบลงเราจึงนำไปใช้ได้
วิธีใช้:
- กรองเอากากออก ผสมน้ำเจือจาง 1000 เท่า (น้ำหมัก 1 ช้อนโต๊ะ : น้ำ 10 ลิตร)
- นำไปฉีดพ่นช่วงที่ต้นพืชสมบูรณ์ เพื่อเร่งการติดดอก
* สามารถใช้ร่วมกับน้ำหมักจากผลไม้สุกได้
สูตร#8 : ฮอร์โมนไข่ (สูตร 10 ฟอง)
คุณประโยชน์: ช่วยกระตุ้นการติดดอกและบำรุงผลของพืชทานผลหรือหัว
ส่วนผสม:
- ไข่ไก่ 10 ฟอง (ใช้ทั้งไข่ขาวและไข่แดง)
- น้ำตาลทรายแดง ½ กก.
- ยาคูลท์
วิธีทำ:
- ตอกไข่ 10 ฟองลงในภาชนะแบบมีฝาปิด
- เติมน้ำตาลทรายแดงและยาคูลท์ลงในภาชนะ คนส่วนผสมทุกอย่างให้เข้ากัน
- ตำเปลือกไข่พอหยาบ ใส่ลงไปในภาชนะ แล้วคนให้เข้ากันอีกครั้ง
- ปิดฝา หมักทิ้งไว้ประมาณ 1 เดือน จึงนำมาใช้ได้
* เลือกภาชนะให้เหมาะกับปริมาณส่วนผสม อย่าให้เหลือช่องว่างในภาชนะเยอะ เพราะราจะขึ้น
** ราที่ได้ควรเป็นราสีขาว ถ้ามีราสีอื่นขึ้นให้ตักออก
*** ฮอร์โมนไข่สามารถเก็บได้เป็นปี แต่สภาพจะกลายเป็นวุ้น
วิธีใช้:
- เจือจางน้ำหมักกับน้ำในอัตราส่วน 1:1000 (น้ำหมัก 1 ช้อนโต๊ะ : น้ำ 10 ลิตร)
- ฉีดพ่นบำรุงใบและยอดเพื่อเร่งการติดดอก หรือรดโคนต้นเพื่อบำรุงผลหรือหัวให้เจริญงอกงาม
* ควรเริ่มใช้แต่น้อย เพราะถ้าใช้มากจะกลายเป็นยับยั้งการติดดอกและการเจริญเติบโตของผล
** ประสิทธิภาพของฮอร์โมนไข่ขึ้นอยู่กับดินและความแข็งแรงของต้นพืชนั้นๆ ด้วย
สูตร#9 : จุลินทรีย์สังเคราะห์แสง (การขยายจุลินทรีย์สังเคราะห์แสง)
คุณประโยชน์: เสริมประโยชน์จุลินทรีย์ตัวเก่งจากธรรมชาติให้กับดินและพืช
ส่วนผสม:
- น้ำสะอาด 5 ส่วน
- ไข่ไก่ ½ ช้อนโต๊ะ
- จุลินทรีย์สังเคราะห์แสงตั้งต้น 1 ส่วน
วิธีทำ:
- ใส่ไข่ลงในขวดน้ำพลาสติกขนาด 500-600 มล.
- เติมน้ำเปล่าจนให้เหลือพื้นที่ว่าง 1 ใน 6 ของขวด
- เติมจุลินทรีย์สังเคราะห์แสงจนเต็มขวด
- ปิดฝา แล้วนำไปตากแสงแดดธรรมชาติ ***จำเป็นต้องนำไปตากแดด
- ไม่เกิน 2 อาทิตย์ ขวดจุลินทรีย์สังเคราะห์แสงที่เราขยายก็จะมีสีแดง สามารถนำไปใช้ได้
* สามารถเก็บใช้ได้ภายใน 6 เดือน ต้องขยายต่อก่อน 6 เดือน
** ถ้าไม่มีแดด สีก็จะไม่แดงแจ่ม
*** ถ้าใส่ไข่เยอะ สีก็จะแดงคล้ำ
วิธีใช้:
- รดพืชผักทั่วไป ให้เจือจางจุลินทรีย์ 1 แก้ว ต่อ น้ำ 1 บัวรดน้ำ *สามารถใช้รดตอนปักชำย้ายกล้าได้
- รดไม้ผล สามารใช้เพียวๆ ได้เลย
- สามารถใช้เยอะได้ตามต้องการ
***เคล็ดลับการใช้น้ำหมัก***
น้ำหมักทุกอย่างถ้าคุณสมบัติไม่ขัดกันแล้ว สามารถใช้ร่วมกันได้
* ประเภทน้ำหมักที่ไม่สามารถใช้ผสม คือ ประเภทที่ต้องอาศัยการฉีดพ่นให้เหมาะสมกับช่วงวัยของพืช
ครบกันแล้วนะคะ กับ “เทคนิคจุลินทรีย์และน้ำหมักจากบ้านเจ้าชายผัก” ลองนำไปค่อยๆ ทดลองปรับใช้กันดู และค่อยๆ ศึกษาผลตอบรับจากพืชผักที่เราปลูก เพื่อที่เราจะได้ทำความรู้จักกับธรรมชาติกันให้มากขึ้น จงอย่าลืมว่าการปลูกผักคือการทำงานร่วมกับธรรมชาติ และ ธรรมชาติก็ไม่มีสูตรตายตัว เพราะฉะนั้นมันไม่มีอะไรผิดอะไรถูก เพียงแต่เราต้องรู้จักสังเกต และเรียนรู้ไปพร้อมๆ กับพวกเขานะคะ สู้ๆ ค่ะนักปลูกทุกคน ^^
ขอขอบคุณที่มาข้อมูล: ศูนย์เรียนรู้เกษตรในเมืองบ้านเจ้าชายผัก (วิทยากร: คุณปริ๊นซ์และคุณจิ๊ก)