คำถามยอดฮิตที่ได้ยินบ่อยๆ เมื่อชวนให้ปลูกผักกินเองก็คือ “ต้องมีพื้นที่เท่าไหร่ ถึงจะปลูกได้พอกิน”
Photo credit: http://www.artofmanliness.com/2013/04/05/7-reasons-to-become-a-gentleman-gardener/
คุณคมสัน หุตะแพทย์ หนึ่งในบุคคลสำคัญในการขับเคลื่อนโครงการสวนผักคนเมือง และได้นำบ้านคุณตามาทำเป็นต้นแบบบ้านพึ่งตนเอง เปิดเป็นศูนย์อบรมสวนผักบ้านคุณตา ที่สุขุมวิท 62 ได้ลองคำนวณให้พวกเราฟังว่า
“ถ้าเรากินผักตามเกณฑ์มาตรฐาน คือ 400 กรัม/วัน เราก็จะต้องการผัก 146 กิโลกรัมต่อปี เท่ากับว่าเราควรจะปลูกผักให้ได้ประมาณเดือนละ 12 กิโลกรัม ซึ่งหากเราปลูกผักอย่างประณีต เราก็จะต้องการพื้นที่ประมาณ 7.5 ตารางเมตร คือทำแปลงขนาดยาว 3 เมตร กว้าง 1 เมตร 2 แปลง และทำค้างไม้เลื้อยด้วย แล้วปลูกผักหมุนเวียน เพียงเท่านี้ก็จะมีผักพอกินตลอดปี”
นอกจากผักแล้ว แม้จะอยู่ในเมือง เราก็ยังสามารถปลูกข้าวในบ่อซีเมนต์ได้ด้วย คุณคมสันบอกว่า “โดยเฉลี่ยคนกรุงเทพฯ กินข้าวประมาณคนละ 50 กิโลกรัมต่อปี ถ้าเราเลือกปลูกข้าวอายุสั้น 90 วัน ในวงบ่อซีเมนต์ 30 บ่อ ปลูกปีละ 3 ครั้ง ก็จะได้ผลผลิตที่พอกินตลอดปี”
“หากมีพื้นที่เหลือ ยังสามารถทำที่เพาะเห็ดได้อีกด้วย เห็ด 1 ก้อน จะให้ผลผลิตได้นาน 3 เดือน ได้ผลผลิตเฉลี่ยประมาณ 5-8 ขีดต่อก้อน ก็ลองคำนวณดูว่าเราต้องการกินเห็ดมากน้อยเพียงใด”
จะเห็นได้ว่า ความจริงเราไม่ได้ต้องการพื้นที่ในการผลิตให้พอกินมากนัก อย่างไรก็ตาม สำหรับบางคนพื้นที่ขนาดนี้ก็ถือว่าหายาก หรือบางคนอาจมีพื้นที่มาก แต่ยังไม่มีความชำนาญพอที่จะผลิตให้ได้ผลดี ประกอบกับสภาพอากาศที่แปรปรวน ก็อาจส่งผลกระทบต่อปริมาณผลผลิตได้เช่นกัน
บางที แทนการมุ่งหวังที่จะผลิตให้ตัวเองพอกินอย่างเดียว การสร้างเครือข่ายความสัมพันธ์ ทั้งระหว่างตนเอง กับเพื่อนบ้าน กับชุมชน รวมถึงการอยู่ร่วมกันแบบเชื่อมโยงความสัมพันธ์ระหว่างเมืองกับชนบท เพื่อช่วยเหลือ แลกเปลี่ยน แบ่งปัน ทั้งความรู้ และผลผลิตซึ่งกันและกัน ก็เป็นสิ่งสำคัญไม่แพ้กัน
เริ่มต้นเรียนรู้ที่จะพึ่งตนเอง เรียนรู้ที่จะรักและเข้าใจธรรมชาติ เรียนรู้ที่จะสร้างสังคมแห่งการอยู่ร่วมกัน เรียนรู้ที่จะช่วยเหลือและแบ่งปันผู้อื่น และเรียนรู้ที่จะมีจิตสำนึก ตระหนักและเห็นความสำคัญของชนบท และใช้ชีวิตอย่างเข้าใจถึงความสัมพันธ์ ความเชื่อมโยง และการเกื้อกูลซึ่งกันและกันของเมืองกับชนบท ชีวิตกับสังคม และชีวิตกับธรรมชาติ ไปด้วยกันนะคะ ^^
