ประสบผลสำเร็จผ่านไปด้วยดีกับกิจกรรมแลกเปลี่ยนเรียนรู้อบรมฝึกการเป็นวิทยากรโครงการสวนผักคนเมือง ให้กับคณะทำงานจาก 4 ชุมชนเมืองมหาสารคาม ซึ่งจัดขึ้นเมื่อวันที่ 7 สิงหาคม 2567 ที่ผ่านมา บริเวณอาคารอเนกประสงค์ ชุมชนตักสิลา 1 ในเขตเทศบาลเมืองมหาสารคาม
ชัยสิทธิ์ แนวน้อย ผู้ประสานงานหลักโครงการสวนผักคนเมือง ชุมชนเมืองมหาสารคาม เล่าว่า การอบรมครั้งนี้ ได้อาจารย์เกศศิรินทร์ แสงมณี หรืออาจารย์เติ้ล วิทยากรจากมูลนิธิเกษตรกรรมยั่งยืน (ประเทศไทย) มาถ่ายทอดองค์ความรู้ด้านเกษตรในเมือง ทำให้ผู้เข้าอบรมได้เติมเต็มสิ่งที่ขาดเรื่องการปลูกผักในเมืองและเห็นมุมมองเรื่องนี้ได้ชัดขึ้น
ในส่วนผู้เข้าร่วมอบรม นอกเหนือจากคณะทำงานจากชุมชนเครือวัลย์ 2 ชุมชนตักสิลา 1 ชุมชนบ้านแมด และสวนดินและไม้ ยังมีทีมงานจากเทศบาลเมืองมหาสารคาม และนักศึกษาฝึกงานที่สนใจเข้าร่วมกิจกรรม
หลังจากผู้เข้าร่วมอบรมได้รับความรู้ในภาคทฤษฎีแล้ว ยังมีกิจกรรมต่อเนื่องให้ลงมือปฏิบัติ ได้แก่ การช่วยกันปลูกผักชีฝรั่งในกระถาง และทำแปลงผักริมกำแพงอาคารอเนกประสงค์ รวมทั้งการช่วยกันออกแบบแปลงผักบนพื้นที่รกร้างติดกับอาคารอเนกประสงค์ ซึ่งเป็นพื้นที่ที่ตั้งเป้าไว้ว่าจะพัฒนาให้เป็นศูนย์การเรียนรู้สวนผักคนเมืองเพื่อชาวชุมชนตักสิลา 1 ในอนาคต
ผู้ประสานงานหลักโครงการสวนผักคนเมือง ชุมชนเมืองมหาสารคาม ให้ข้อมูลว่า เนื่องจากชุมชนตักสิลา 1 มีสภาพความเป็นเมืองสูง เต็มไปด้วยกิจการหอพัก ร้านถ่ายเอกสาร บ้านเรือน และอาคารพาณิชย์ ซึ่งต่างก็มีพื้นที่จำกัด จึงทำให้เกิดโจทย์คำถามว่า แล้วจะจัดการกับพื้นที่จำกัดเหล่านี้อย่างไร
ดังนั้น หลังได้รับความรู้จากวิทยากรกันแล้ว จึงชักชวนผู้เข้าอบรมร่วมกันสร้างสรรค์ทำแปลงผัก 2 ชั้นชิดกำแพงทั้งสองด้านของศาลาอเนกประสงค์ โดยชั้นล่างทำแปลงผัก และชั้นลอยยกสูงจากพื้นสำหรับวางกระถางปลูกผัก ส่วนแหล่งน้ำที่นี่ใช้น้ำประปา และอนาคตวางแผนติดตั้งสปริงเกอร์รดน้ำอัตโนมัติ
นอกจากนั้น ยังมีกิจกรรมให้ผู้เข้าอบรมได้มีส่วนร่วมออกแบบแปลงผักบนที่ดินรกร้างติดกับศาลาอเนกประสงค์อีกด้วย
พลฤทธิ์ ระภาพันธ์ ประธานชุมชนตักสิลา 1 กล่าวถึงการอบรมที่เกิดขึ้นว่า “ไม่คิดว่าจะวิชาการขนาดนี้ เช่น ต้องหันต้นไม้ไปทางทิศนี้นะ ทำให้เรารู้ลึกซึ้งยิ่งขึ้น ที่ผ่านมาในฐานะกรรมการชุมชนยังไม่เคยมีกิจกรรมอะไรที่เกี่ยวกับการเกษตร นอกจากเอาต้นไม้มาปลูกในบ้าน แบบปลูกแล้วก็หาย เมื่อก่อนเคยมีโครงการชุมชนน่าอยู่ สู่สังคมเป็นสุข ที่ชุมชนทำร่วมกับทางเทศบาล จะมีด้านสุขภาพ สิ่งแวดล้อม และเศรษฐกิจ ด้านสุขภาพเขาก็จะบอกอาหารการกิน คุณต้องมีสวนสมุนไพรนะ ตามบ้านก็จะมีกระถางปลูกข่า ตะไคร้ เขากำหนดว่าถ้าชุมชนคุณปลูกพืชสมุนไพร 10 ชนิดขึ้นไป ได้ 1 คะแนนในเต็มร้อย ไม่ได้ปลูกผักเป็นเรื่องเป็นราว”
ประธานชุมชนตักสิลา 1 ยอมรับว่า สำหรับเรื่องเกษตรในเมืองนั้น ถือว่าชุมชนตักสิลา 1 เพิ่งเริ่มต้นนับหนึ่ง ขณะที่ชุมชนอื่นไปไกลแล้ว โดยชุมชนเครือวัลย์ 2 กับชุมชนบ้านแมดมีทั้งแปลงผัก บ่อปลา และแหล่งน้ำธรรมชาติ
“อย่างอบรมรอบที่แล้วไปชุมชนเครือวัลย์ 2 เขาทำเป็นเรื่องเป็นราว มีแปลงปลูกผักแล้ว ได้ดูวิธีการผสมดิน ตัดหญ้าให้เก็บเอาไว้ เศษอาหารอย่าทิ้งเพื่อทำปุ๋ย ส่วนชุมชนบ้านแมดที่จะจัดอบรมครั้งต่อไปก็มีแปลงเกษตรแทบจะ 80 เปอร์เซ็นต์ ในเทศบาลก็ไปดูงานที่ชุมชนบ้านแมดเป็นตัวอย่างได้เลย ส่วนชุมชนตักสิลา 1 เพียงแค่ 5 % เราสู้กันตรงนี้ว่า ต้องมีแปลง ก็พยายามทำการบ้านหนักขึ้น เพราะตอนที่ชุมชนทำโครงการชุมชนน่าอยู่ สู่สังคมเป็นสุข ร่วมกับเทศบาล เห็นชาวบ้านปลูก แต่ไม่เป็นเรื่องเป็นราว บางทีปลูกใส่กระถางแล้วปล่อยให้แก่ทิ้งไป”
ส่วนผลที่คาดว่าจะเกิดขึ้นต่อไปหลังจากการอบรมครั้งนี้ ประธานชุมชนตักสิลา 1 กล่าวว่า ความรู้ที่ได้จากการอบรมทำให้กรรมการชุมชนเริ่มจับกลุ่มคุยกัน กระตุ้นให้เกิดแรงบันดาลใจที่จะลงมือทำมากขึ้น โดยมีกรรมการชุมชนบางคนตั้งความหวังไว้ว่าจะนำความรู้เรื่องเกษตรในเมืองไปทำบนพื้นที่ของตัวเองที่ซื้อไว้นอกเขตชุมชน
“ในชุมชนมีที่รกร้างค่อนข้างมาก ส่วนใหญ่ซื้อทิ้งไว้ไม่ได้อยู่ หลักๆ เป็นของลูกหลานอาจารย์ เพราะที่แถวนี้อยู่ระหว่างวิทยาลัยพลศึกษากับราชภัฏมหาสารคาม เจ้าของที่ส่วนใหญ่เป็นอาจารย์ และส่วนใหญ่ทำธุรกิจหอพัก ไม่มีใครทำไร่ทำสวน จะมีก็คุณป้าเป็น อสม. มีที่อยู่นอกเขตเทศบาล แกก็ไปปลูกผัก มีพริก ถั่วฝักยาว แตงกวา เอาเข้ามาขาย 2-3 ตะกร้าต่อวันก็หมด เรามีกลุ่มในชุมชนโพสต์ขายของ แกก็ขาย แกยังบอก ถ้าผมทำแล้วสำเร็จ รายได้ป้าหายไปเลยนะ”
ทางด้านพิทักษ์ เวียงจันทร์ ประธานศูนย์การเรียนรู้สวนผักคนเมือง ชุมชนเครือวัลย์ 2 ซึ่งใช้พื้นที่หลังบ้านของตัวเองทำศูนย์ฯ และได้เข้าร่วมกิจกรรมอบรมที่ชุมชนตักสิลา 1 ด้วย กล่าวถึงบรรยากาศการอบรมว่า “มีความเป็นกันเองแบบพี่แบบน้อง ได้มีส่วนร่วมปลูกผักและออกแบบแปลงผัก ได้ความรู้เพิ่มเติมเรื่องการปลูกผักในกระถาง และการทำน้ำหมักชีวภาพ และจะนำไปทำที่ศูนย์ฯ ซึ่งตอนนี้น้ำท่วม หลังหน้าฝนเมื่อน้ำแห้งแล้วจะทำแปลงใหม่ รวมทั้งปลูกผักในกระถางด้วย
อนึ่ง กิจกรรมแลกเปลี่ยนเรียนรู้อบรมฝึกการเป็นวิทยากรโครงการสวนผักคนเมืองที่จัดขึ้น ณ บริเวณอาคารอเนกประสงค์ ชุมชนตักสิลา 1 ถือเป็นการจัดกิจกรรมครั้งที่ 2 ของการจัดอบรมให้กับคณะทำงาน 4 ชุมชนเมืองมหาสารคาม เพื่อฝึกการเป็นวิทยากรโครงการสวนผักคนเมือง โดยกิจกรรมครั้งแรกจัดขึ้นแล้วที่ชุมชนเครือวัลย์ 2 เมื่อเดือนกรกฎาคม ที่ผ่านมา
สำหรับการอบรมครั้งต่อไป กำหนดจะจัดขึ้นที่ชุมชนบ้านแมด ในวันที่ 29 สิงหาคม ที่จะถึงนี้
ชัยสิทธิ์เผยว่า สำหรับชุมชนบ้านแมดจะเก่งเรื่องการทำน้ำหมักต่างๆ และมีโต๊ะปลูกผักให้คนในชุมชนมาเก็บกินอยู่แล้ว การอบรมที่จะเกิดขึ้นจะเน้นถ่ายทอดเรื่องการทำฮอร์โมน การทำดินเพาะกล้า และน้ำหมักจุลินทรีย์
