เรื่องเล่านักปลูกเมือง ปลูกชีวิต

คุณ Francey Slater ผู้ร่วมก่อตั้ง Mill City Grows หนึ่งในองค์กรเกษตรเมือง Lowell กล่าวว่า “เมื่อเราเริ่มทำเกษตรในเมืองแห่งแรกในปี 2013 คนคิดว่าเราบ้าไปแล้ว” เธอกล่าว “ที่ดินตรงหัวมุมเล็กๆ นั้นทั้งรกและเต็มไปด้วยขยะ” อาสาสมัครจำนวนมากรวมถึงเจ้าของที่ดินได้ร่วมกันย้ายดินและกำจัดขยะและวัชพืชเพื่อทำให้เกิดสวนผักแห่งนี้ขึ้น Francey เล่าต่อไปว่า “เมื่อสวนผักออกมาเป็นรูปเป็นร่างจึงเริ่มได้รับความสนใจมากมาย ผู้คนจากหน่วยต่างๆ เข้ามาช่วยเหลือและเรียนรู้เพิ่มเติมในที่ดินผืนนี้ พูดได้ว่าสวนผักแห่งนี้ได้กลายเป็นศูนย์กลางของชุมชนที่ก่อตัวขึ้นอย่างช้าๆ”

สวนผักทำงานอย่างไร? โดยทั่วไปแล้ว สวนผักชุมชนต้องการกลุ่มแกนกลางที่มีอาสาสมัคร 8-10 คน สำหรับดูแลแปลงผักเป็นประจำ จากนั้นสมาชิกคนอื่นๆ สามารถเข้าและออกได้ตามเวลาที่อนุญาต มีพนักงานประจำสวนที่มีประสบการณ์อยู่เสมอ เพื่อให้เราสามารถรองรับผู้คนได้ทุกระดับ สมาชิกสามารถเข้าร่วมการทำสวนผักได้ทุกเมื่อที่เหมาะสม.

ชุมชนขนาด 800 หลังคาเรือนของหมู่บ้านสินสมบูรณ์ กลางย่านพุทธมนฑลสาย 4 แห่งนี้ดูเผินๆ อาจไม่ต่างจากชุมชนเมืองทั่วไป แต่ถ้าก้าวเข้ามามองในรายละเอียดจะพบการขับเคลื่อนเรื่องพื้นที่สร้างอาหารที่น่าสนใจทั้งมิติของการเยียวยาปากท้องและการเยียวยาความสัมพันธ์ในชุมชนให้แน่นแฟ้น

สามีภรรยาคู่หนึ่งได้ทุ่มเงินกว่า 100,000 ปอนด์ในการต่อสู้เพื่อรักษาพื้นที่ที่พวกเขาได้ปลูกผักมานาน 20 ปี แต่ก็ยังมีกำหนดจะทิ้งที่ดินในวันพรุ่งนี้ เนื่องมาจากข้อพิพาทเล็กๆ น้อยๆ กับการจัดการพื้นที่จัดสรร ทำให้เอลซี ไพรซ์ วัย 71 ปี และเวย์น อาร์มสบี้ สามีของเธอ วัย 70 ปี ต้องเผชิญกับการขับไล่จากแปลงผักที่เขาเช่าเอาไว้

ติดตามเซฟติสท์ฟาร์มได้ทาง: เซฟติสท์ ฟาร์ม – SAFETist Farm.คลองเก่าแก่อย่าง ‘คลองบางมด’ นั้น นอกจากเป็นแหล่งรวมวัฒนธรรมทั้งมุสลิม จีน ไทย และเป็นพื้นที่น้ำกร่อยที่รวมความหลากหลายทางชีวภาพซึ่งนักอนุรักษ์ให้ความสำคัญมานาน มุมหนึ่งในแนวคลองบางมดยังเป็นที่ตั้งของสวนผักชุมชน ‘เซฟติสม์ฟาร์ม’ ที่เปลี่ยนพื้นที่รกร้างไม่ได้ใช้งานให้กลายเป็นแหล่งอาหารสำหรับหล่อเลี้ยงสมาชิกในชุมชน กว่านั้นยังมองไกลไปถึงการสร้างโมเดลธุรกิจเพื่อยืนระยะ สร้างความมั่นคงทางอาหารและพัฒนาคุณภาพชีวิตของคนในชุมชนให้เติบโตไปพร้อมกัน .เซฟติสท์ฟาร์มตั้งอยู่บนเนื้อที่ขนาด 2 ไร่เศษ เริ่มต้นโครงการด้วยแนวคิดอยากสร้างแหล่งอาหารปลอดภัยให้ชุมชน รวมถึงสร้างพื้นที่แลกเปลี่ยนเรียนรู้ทั้งเรื่องอาหารและกิจกรรมเสริมทักษะให้กับเด็กและเยาวชน มากกว่านั้น ยังมองถึงการเป็นแหล่งรายได้ที่เพียงพอจะเป็นต้นทุนต่อยอดพัฒนาชีวิตของสมาชิกในเครือข่ายต่อไปด้วย อาทิ การวางแผนจัดการผลผลิตในสวนให้เกิดรายได้เพื่อสะสมเป็นต้นทุนในการซื้อที่ดิน เพื่อขยายพื้นที่การผลิต รวมถึงเป็นที่อยู่อาศัยถาวรให้กับสมาชิกในเครือข่าย .“เป้าหมายของเราคือการทำให้พื้นที่นี้ยืนระยะได้ด้วยตัวเอง และสร้างความมั่นคงให้กับสมาชิก เท่ากับว่าเราต้องออกแบบการทำงานของสวนนี้ให้มีรายได้ที่ต่อเนื่อง เราจึงมีแผนธุรกิจที่ค่อนข้างชัดเจน” หนึ่งในหัวเรี่ยวหัวแรงของฟาร์มบอกเช่นนั้น ก่อนขยายความว่าแผนธุรกิจดังกล่าวเริ่มต้นจากการวิเคราะห์ศักยภาพในการผลิตของพื้นที่อย่างละเอียด พร้อมกับวิเคราะห์ตลาดว่ามีโอกาสมากน้อยแค่ไหนในการเติบโต .“เราใช้วิธีการจัดสรรแปลงและแบ่งเป็นลูปการผลิต ซึ่งตอนนี้มี 4-5 ลูป ซึ่งเป็นระยะที่เพียงพอต่อการผลิตเพื่อตอบสนองตลาดที่เรามีตอนนี้ และหลักอีกข้อหนึ่งคือ เราเน้นปลูกผักที่หลากหลาย อย่างน้อยในลูปการปลูกหนึ่งต้องมี 3-4 ชนิด เพื่อสร้างทางเลือกในการกินผักให้กับผู้บริโภค และลดความเสี่ยงเรื่องโรคแมลงที่อาจจู่โจมพืชบางชนิดเป็นพิเศษ” พวกเขาเสริมแบบนั้น ก่อนอธิบายต่อว่า เขายังคิดการขายแบบ ‘ตะกร้าผัก’ เพื่อให้ผู้บริโภคเข้าถึงง่ายขึ้นด้วย. “เราแบ่งแพ็คเกจตะกร้าผักออกเป็น 3 แบบ […]

“การขาดแคลนอาหารครั้งใหญ่กำลังคืบคลานสู่อเมริกาอีกครั้ง” พาดหัวข่าวดังกล่าวปรากฎขึ้นในวันที่ 14 มกราคม ที่ผ่านมา และทำให้เกิดคำถามหลายคำถามขึ้นเกี่ยวกับการสร้างอาหารในพื้นที่เมือง.เมื่อมองลึกลงไป เราต่างรู้ว่าควรผลิตอาหารกินเอง แต่ก็มักมีคำถามเกิดขึ้นว่าจะทำได้อย่างไรเมื่อไม่มีที่ดินสำหรับการทำสวนผักเหล่านั้น… แต่เรารับรองได้ว่าสวนผักนั้นกำลังกลายเป็น ‘เมือง’ และ ‘การปฏิวัติ’ ในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา ด้วยเหตุผล 2 ข้อ คือ 1) เราต้องขอบคุณมะเขือเทศ พริก สมุนไพร และเบอร์รี่สายพันธุ์ใหม่ๆ ที่ถูกพัฒนาสายพันธุ์จนสมบูรณ์แบบ 2) ต้องขอบคุณ Brie Arthur นักปลูกพืชสวนผู้มีวิสัยทัศน์ที่ให้ความสำคัญกับการสร้างพื้นที่สวนขนาดเล็ก ซึ่งปัจจุบันสวนผักรูปแบบนี้ไม่ได้มีแค่ในยุโรปเท่านั้น แต่ในสหราชอาณาจักรเองก็มีการเคลื่อนไหวของแนวคิดแปลงผักจัดสรร (Allotment) อย่างกว้างขวางด้วยเช่นกัน และแน่นอนว่า ‘มะเขือเทศ’ คือพืชชนิดที่ได้รับความนิยมในการปลูกมากที่สุด.กว่านั้นยังมีพืชอีกหลายชนิดที่มีขนาดกระทัดรัดซึ่งได้รับความนิยมไม่แพ้กันอาทิ Fire Away Hot and Heavy, Amazel Basil และ Pesto Besto basil เป็นต้น และเมื่อเด็กๆ ได้มีส่วนร่วมในการปลูกผักผลไม้เหล่านั้น เขาหรือเธอย่อมอยากกินพืชผักของตัวเองมากขึ้น ดังนั้นเด็กๆ เหล่านี้จึงจะกลายเป็นผู้ใหญ่ที่รักการทำสวนในอนาคต การสนับสนุนให้เด็กๆ เหล่านี้ได้เรียนรู้การสร้างอาหารในแปลงจัดสรรเล็กๆ จึงเป็นเรื่องสำคัญอย่างยิ่งในโลกปัจจุบัน.แต่ถ้าคุณกำลังมีคำถามว่าแล้วจะปลูกผักอะไรดีล่ะ? […]

หลายสัปดาห์ก่อน เราเสียใจกับการตัดสินใจของ West Palm Beach เมื่อพวกเขาตัดสินใจจะทิ้งสวนผักในเมืองที่สร้างทั้งสีสันและผลผลิตสดใหม่ให้กับเมืองทะเลทรายที่ไม่มีร้านขายของชำขนาดใหญ่คอยบริการคนเมืองอย่าง เซาท์ฟลอริดา—แต่ตอนนี้มีข่าวที่อาจทำให้ใจชื้นขึ้นหน่อย เมื่อศาลากลางจังหวัดได้ทำข้อตกลงกับหน่วยงานของมหาวิทยาลัยนามว่า Florida A&M เพื่อจัดตั้งสวนผักขนาดเล็กในเมือง 3 แห่ง และโครงการการศึกษาเพื่อให้บริการแก่ผู้มีรายได้น้อยใน West Palm Beach โดยในอดีตมหาวิทยาลัยมีโครงการสวนผักคนชุมชนหลายแห่งกระจายตัวอยู่ทั่วรัฐฟลอริดา แต่นี่จะเป็นครั้งแรกในเซาท์ฟลอริดา!

ย่าน Manguinhos ของเมืองริโอเดจาเนโร ซึ่งเป็นสลัมที่เต็มไปด้วยคนติดบุหรี่และเป็นที่ทิ้งขยะ ได้ถูกดัดแปลงเป็นสวนผักของชุมชนที่ปัจจุบันเลี้ยงผู้คนกว่า 800 ครัวเรือนที่ประสบปัญหาการเข้าถึงอาหารราคาแพง

ติดตามบ้านสวนอ.พีทได้ทาง Baan Suan Ajarn Pete.ใครจะคิดว่าบนที่ดินริมคลองพระโขนงซึ่งราคาประเมินสูงลิบ ในวันนี้ยังคงมีสวนผสมผสานขนาดเกือบสิบไร่ซ่อนตัวอยู่ไม่ไกลจากถนนใหญ่…ทั้งกำลังก้าวไปสู่การเป็นศูนย์เรียนรู้เรื่องเกษตรปลอดภัยในอนาคตอันใกล้อีกด้วย และเรื่องนี้ไม่ใช่เรื่องบังเอิญ แต่เกิดจากความตั้งใจของลูกหลานชาวสวนอย่าง อ.พีท รศ.ดร.ศศิเทพ ปิติพรเทพิน ที่แม้เส้นทางชีวิตจะไกลจากอาชีพเกษตรกร ทว่าอีกมิติหนึ่งก็ยังเกี่ยวโยงกับวิถีเกษตรอย่างน่าสนใจ

จากบริเวณรกร้างที่กลายเป็นแหล่งทิ้งขยะของคนในชุมชน จนวันนี้กลายเป็นแปลงผักขนาดไม่เล็กไม่ใหญ่ที่เริ่มออกผลผลิตหล่อเลี้ยงปากท้องของสมาชิกในละแวกใกล้เคียง โดยสวนผักแห่งนี้เริ่มต้นปรับปรุงแปลงกันเมื่อต้นปีที่ผ่านมา ก่อนต้องเผชิญกับภาวะน้ำท่วมขังนานนับเดือนจนต้นกล้าที่เพาะเลี้ยงไว้ล้มตายอย่างน่าใจหาย แต่นั่นก็ไม่ใช่อุปสรรคที่ทำให้ละความพยายาม ยืนยันจากปากของประธานชุมชนการเคหะฉลองกรุงที่ดูแลพื้นที่ตรงนี้มานานนับสิบปี ผู้บอกกับเราว่า การพัฒนาชุมชนอย่างการสร้างพื้นที่กลางเพื่อสร้างอาหารนั้น มีปัจจัยความสำเร็จอยู่ตรงการบริหารจัดการ ทั้งการวางหน้าที่การทำงานให้ชัดเจน รวมถึงการจัดระเบียบทางการเงินให้มีความโปร่งใส และที่ขาดไม่ได้เลยคือกำลังใจจากสมาชิกในชุมชนที่นับเป็นเพื่อนพี่น้องที่รวมลงแรงลงใจมาด้วยกัน